MUĞLA KİMİN KALESİDİR?
Bu sorunun cevabını verebilmek için siyasî tarihimizde geriye gitmek gerekir.
Muğla kimin kalesidir?
Bunu öğrenmek için siyasal farklılıkların ortaya çıktığı çok partili dönemin başlangıcına ve Muğla ilindeki parti tercihlerine bakmak gerekir.
Çok partili sisteme geçildiği 1946 seçimlerinde Muğla’da, Demokrat Parti 4, CHP 1 milletvekili çıkartır.
21 Temmuz 1946 tarihinde yapılan genel seçimlerde Muğla’da 5 milletvekilliğinden 4’ünü Demokrat Parti kazanır. Necati Erdem, Asım Gürsu, Nuri Özsan ve Mitat Sakaroğlu DP’den, Abidin Çakır ise CHP’den meclise girer. 1946’da başlayan süreçte 1950 ile 1999 dönemine kadar Muğla’nın siyasal tercihleri genel olarak merkez sağdan yanadır.
Merkez sağ zincirini Demokrat Parti (DP), Adalet Partisi (AP), Doğru Yol Partisi (DYP) ve Anavatan Partisi (ANAP) oluşturmaktadır. Muğla’da merkez sağda belirgin bir seçmen desteği ve sadakati vardır ve bu sadakat uzun yıllar devam etmiştir. 1950-1954-1957 seçimlerinde, çoğunluk sisteminin de etkisiyle Muğla’nın tüm milletvekillerini (6) DP kazanmıştır.
1960’da demokrasi ilk darbesini almış, kaşı gözü yarık bir şekilde yoluna devam etmiştir.
Nisbi sistemin uygulandığı 1961-1965-1969 seçimlerinde AP 3, CHP 2 milletvekilliği kazanmıştır.
1973 seçimlerinde AP 2, CHP 2 ve Demokratik Parti 1 milletvekili çıkaran Muğla’da, merkez sağ oyları AP ve Demokratik Parti arasında bölüşülmüştür.
1977 seçimlerinde Demokratik Parti bir anda görünürlüğünü kaybetmiş, dolayısıyla 77 seçimlerinde 1960’lardaki tabloya dönülmüş, Muğla’da AP 3, CHP 2 milletvekili çıkarmıştır.
Arada, 1980’de demokrasiye yönelik ikinci darbe gelmiş, siyasi partiler yerle bir olmuş, siyasî yasaklar nedeniyle yeni partiler kurulmuştur.
1983 seçimlerinde Muğla’nın milletvekili sayısı 4’e düşürülmüş, seçime 3 parti girmiştir.
ANAP 2, Halkçı Parti (HP) 1, Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) 1 milletvekilliği kazanmıştır.
1987’de Muğla’nın milletvekilliği sayısı yeniden 5’e yükseltilir.
Ancak 87’de, 1973 seçimlerine benzer bir tablo ortaya çıkar.
ANAP 2, DYP 1, Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) 2 milletvekilinin sahibi olur.
1991 seçimlerinde de Muğla seçmeni merkez sağ sadakati ile sağa oy verme geleneğini sürdürür.
Muğla’da merkez sağın en kararlı seçimi 1991 seçimidir. 91’de ilin milletvekili kontenjanı 5’tir. Beş milletvekilliğinin 4’ü merkez sağ partiler kazanırken, sol sadece 1 milletvekili çıkarabilmiştir.
1991 seçimlerinin partilere göre milletvekili dağılım şöyledir: DYP 3, ANAP 1, SHP 1.
Bir sonraki 1995 seçimlerinde Muğla’nın milletvekili sayısı yeniden 6’ya yükseltilir.
Ancak bu yükselişe karşın seçmenin tavrı değişmez, 95 seçimlerinde DYP 3, ANAP 1, CHP 1 ve Demokratik Sol Parti (DSP) 1 milletvekilliği kazanır.
Muğla’da ne olduysa 1999 seçimlerinde olmuş, dananın kuyruğu 99 seçimlerinde kopmuştur.
1950’de başlayan merkez sağ sadakati ve merkez sağa oy verme geleneği 99’da büyük bir değişim gösterir.
Siyasî kırılmanın yaşandığı 1999 seçimlerinde DSP 3, MHP 1, ANAP 1 ve DYP 1 milletvekili çıkarır.
1999 seçimlerinde zemin kayması, toprak kaymasının önüne geçmiş merkez sağ partilerin oy tabanı başka siyasî partilere yönelmiştir.
99’da Muğla’da yerel seçimlerde CHP, genel seçimlerde ise DSP başarılı olmuştur.
Milli görüşü Cumhuriyet ve rejim karşıtı gören Muğla seçmeni, sinyal vere vere sola dönüşünü 99’da başlamıştır.
Bu nedenle 1999 seçimlerinde Muğla, milli görüş ve milliyetçi oyların düşüş yaşadığı illerin ilk sıralarında yer alır. Bu seçimde milli görüş ve milliyetçi oylar (!) Ege Bölgesini özellikle Muğla’yı terk etmeye başlamıştır.
1999 seçimleriyle başlayan bu süreçte önce DSP, 2002-2007 ve 2011 seçimlerinde ise CHP seçimleri birinci sırada tamamlamıştır.
Ancak burada bir konuya işaret etmek gerekir. Muğla seçmeni 2002’de İslamcı olarak nitelendirdiği milli görüş refleksini bu çizgiden kopup gelen Ak Parti’ye göstermemiştir.
MHP’nin baraj altında kaldığı 2002 seçimlerinde CHP 4, Ak Parti 2 milletvekili çıkarmıştır.
2007-2011 seçimlerinde CHP 3, AKP 2, MHP 1 milletvekili tablosu değişmemiştir.
2015 genel seçimlerinde de Muğla’nın milletvekili dağılımında bir değişiklik olmamış; CHP 3, Ak Parti 2 ve MHP 1 milletvekilliğini korumasını bilmiştir.
Meraklısına duyurulur.
Muğla’nın 1946’dan 2015’e genel seçim sonuçları ortadadır.
Muğla kimin kalesidir? Sorusuna cevap verilmeden önce yukarıda yer alan seçim sonuçlarına göz atmak gerekir.
İfade etmek isteriz ki; Muğla’nın seçim sonuçlarını genel ve yerel seçimler üzerinden iki kategoride değerlendirmek gerekir. Yukarıda yer alan bilgiler Muğla’nın genel seçimlerine ilişkin bilgiler ve gerçeklerdir. Yerel seçimlere ilişkin veriler bir başka yazının konusudur.
İhtiyaç duyulması halinde yerel seçim sonuçlarına yönelik bilgiler de bu köşeden yayınlanacaktır.
Bunun için kentin siyasî hafızasını hatırlamak yeterlidir…
