Hafızamız bizi yanıltmıyorsa eğer, geçtiğimiz hafta içerisinde Merkez Kurşunlu Cami’de açılışı yapılan fotoğraf sergisi bir ilk!. Muğla Gazeteci Platformu Üyesi Kayber Avcı’nın objektifinden “Camilerimiz Katreler ve Kareler” adı taşıyan fotoğraf sergisinin ramazan ayı boyunca merkezde bulunan camilerde sergileniyor olması ise ilk’in ötesinde. O kentin hoşgörüsü ile sosyokültürel yapısı ile alakalı bir durum. Belirtmeliyim; proje ve sanat danışmanlığını yaptığım bu projenin, sergisinin bir parçası olmak gurur verici. Allah Olmayana Versin…
Bu yazıya başlamadan önce okurumuza böbürlenmekten kaynaklı, megaloman bir yazı kaleme almayalım diye bir araştırma yaptık ve tarihi bir camide yapılan sanat etkinliklerini araştırdık. Bizden önce Batı Trakya’da yaşayan Türkiyeli ressam Aslı Değer Sezgin hanımefendi, Selanik Türk Konsolosluğu işbirliği ile Osmanlı’nın Selanik’te yaptırdığı en son camilerinden Yeni Cami’de bir batik sergisi açar. Bunun dışında kutsal, anıtsal mekânda ve özellikle cami’de açılmış bir sergi örneği yok. Hiç şüphemiz yok Kayber Avcı’nın camide açtığı fotoğraf sergisi literatüre mutlaka bu yönü ile girecek. Zaten bu türde bir sergi, yüce önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün doğduğu toprak olan “Bir Selanik’te bir de Muğla’da” açılabilirdi. Bir camide sergi açabilmenin onuru kentin, kentlinin olsun.
***
Tarihçiler Atatürk’ün yaşamında doğduğu şehir olan Selanik’in sosyal ve kültürel yapısının, engin hoşgörüsünün Paşa’nın büyük kararlarında etkisi olduğuna inanırlar. Batı Trakya azınlıkların hoşgörü ile ortak bir yaşamı paylaştığı bir yerleşkedir ve Mustafa Kemal bu toprağın insanıdır. Biliyorsunuz paşa Selanik’ten sonra askeri lise eğitimi için Makedonya yerleşkesindeki Manastır’a gider. 1895 yılında gittiği Manastır’ın da Mustafa Kemal’in yaşamında büyük etkisi vardır. Hatırlarsınız o döneme ait belgesellerin en önemli argümanlarından birisi de Manastır Türküsü’dür. Manastır; 14 yaşındaki Mustafa Kemal’in yalnızlığının türküsüdür aslında. “Manastır’ın ortasında vardır havuz, canım havuz/ Manastır’ın kızları hepsi de yavuz, biz çalar oynarız”… Ne garip bir tesadüftür ki; Manastır’ın ortasında da Muğla’nın ortasında da havuz vardır ve bir fotoğraf sergisi bizi Manastır’daki havuzdan, Kurşunlu Cami’nin havuzuna getirir… Bu bizim kodlarımızdaki havuz şifresidir.
***
Laiklik; devletin, vatandaşlarıyla olan ilişkilerinde inançlara göre ayrım yapmaması ve ayrıca, herhangi bir inancın, özellikle de bir toplumda egemen olan inancın, aynı toplumda azınlıkların benimsediği inançlara baskı yapmasını önlemesi demek. Genel Anlamı ile Laiklik; Laik olma durumu din işleriyle dünya işlerini ayıran, dinin dünya, özellikle devlet işlerine karışmasını istemeyen kişi, toplum, devlet demek. Felsefi Anlamıyla Laiklik; İman ve inancın yerine, aklın egemenliğini kabul eden bir inanç demek. Hukuki Anlamıyla Laiklik; Somut olarak devlet ile dinin birbirine karışmaması demek. Siyasi Anlamı ile Laiklik; Siyasal iktidarın, dinsel kudret ve otoriteden arındırılarak bağımsız hale getirilmesi, ya da dinin siyasal erk ve yaptırım gücüne sahip olmaması demek.
***
Laiklik; bir camide fotoğraf sergisi yapılması, o fotoğraf sergisinin bir parçası olabilmek demek. Camiden yükselen nidaların, ezan seslerinin Tuluyhan Uğurlu’nun derviş müziğine karışması demek. Laiklik; hepsi birer sanat eseri olan camilerimizdeki kök boyalarla tasfir edilmiş gravürlerin fotoğrafla bir araya gelmesi demek. Laiklik; önce camide namazını kılıp, daha sonra cami bahçesinde yer alan fotoğraf sergisini dolaşmak, musalla taşına konmuş fıstıklı lokum ve şerbet ikramdan nasibini almak, “Hayırlı Olsun ve Allah Kabul Etsin” temennilerini büyük bir hoşgörü ile dile getirmek demek. Laiklik; Atatürk’e ve Cumhuriyet’e yürekten inanmış aynı zamanda beş vakit namazını da kaçırmayan bir toplumun parçası olmak demek, sapla samanı karıştırmamak demek…
***
Bu kentin Valileri, Müftüleri, Belediye Başkanları, Milletvekilleri, Siyasi Partiler ve temsilcileri, Meslek Odaları, Kitle Örgütleri kısaca toplumun tüm unsurları engin bir hoşgörünün sahibidir ve laiktir. Tüm bu unsurlar aynı zamanda kentin hoşgörü zemininde, üstelik bir camide gerçekleştirilmiş bir fotoğraf sergisinin de bir parçasıdırlar. İşte bu kentin kodları, şifreleri burada gizlidir.