İllerde kurulan Ticaret Borsaları 5174 sayılı kanunda yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım- satımı ve borsada oluşan fiyatların tespit ve tescilini yapmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlar. Bizimde il olarak bir borsamız var. Adı Muğla Ticaret Borsası…
Bildiğimiz kadarıyla il genelindeki üretimi, tüketimi ve pazarlaması yeterli kapasitede olan, bu sebeple borsaya kota edilmiş olan maddelerin alım- satımının, fiyatlarının serbest rekabet düzeni içinde tespit, tescil işlemleri borsanın sorumlulukları arasında bulunuyor.
Yani Muğla Ticaret Borsası serbest piyasa ekonomisi sisteminin en önemli unsuru. Zira Muğla il genelindeki tarım ve gıda ürünlerinin serbest piyasa koşullarını Muğla Ticaret Borsası oluşturuyor.
Borsaların mevcut borsacılık hizmetleri sunmanın ötesinde, yerelde kentin, genelde de ülkenin ticari, sosyoekonomik ve kültürel hayatına sosyal sorumluluk bilinci ile katkı koyması gerekiyor.
Ülke ve dünya borsalarına entegre bir şekilde Muğlalı üretici ve işletmelere hizmet vermesi, bunun ötesinde de ilin kendi iç piyasasını ve ekonomi ilişkisini oluşturması gerekiyor.
Muğla’da üretilen ürünlerimizin (!) Borsa Ürün Fiyatlarını günlük olarak kamuya ve ekonomi dünyamıza duyurmak, gazetede yayınlamak için Muğla Ticaret Borsası resmi veb sitesine göz attık. Borsanın resmi veb sitesinde ürün fiyatlarına yönelik “günlük- aylık ve yıllık” ibaresiyle yayınlanan listesine ulaştık.
Neredeyse tamamı bu topraklarda üretilen ve yerel ürün listemizi oluşturan iç badem, adaçayı, süzme ve petekli bal, kekik, ham zeytinyağı, defne yaprağı gibi ürünlerin borsa ürün fiyatlarına ulaştık.
Listede doğal olarak ilgimizi ilk çeken, neredeyse tamamı ihraç ürünü olarak görülen bal oldu. Ülkenin en büyük bal üreticisi, dünya çam balı tüketiminin büyük bir çoğunluğunu karşılayan ve sadece bu coğrafyada, Muğla’da üretilen balın Muğla Ticaret Borsası borsa ürün fiyatları “Süzme bal: 8.52 TL/KG, Petekli Bal: 23.5 TL/KG” olarak açıklanmış.
Ne zaman? Kasım 2015’te…
Borsanın internet sitesine göre o günden bu güne Muğla’da üretilen balın borsa ürün fiyatı değişmemiş. Ülke ve dünya borsalarına entegre bir şekilde Muğlalı üretici ve işletmelere hizmet etmesi gereken Muğla Ticaret Borsası’na göre; Kasım 2015’ten bugüne bir çok üründe olduğu gibi balda da borsa ürün fiyatı sabitlenmiş durumda. Galiba o günden bugüne bir gram bal satışı yapılmamış.
Önce; ekonomi kadar değişken, kırılgan ve dinamik bir süreç nasıl oluyorda Kasım 2015’ten Ocak 2016’ya hiç bir koşuldan ve süreçten etkilenmeden sabit kalabiliyor? diye düşündük.
Diğer borsalara göz attık, durumun böyle olmadığını gördük.
Çorum ili Sungurlu İlçesi’nin Ticaret Borsası; 2. sınıf ekmeklik buğdayın, yemlik kırmızı buğdayın ve 4. sınıf makarnalık arpanın fiyatını günlük olarak belirler ve bunu paylaşırken, Muğla Ticaret Borsası neden bunu yapmıyor? sorusuna yanıt aradık. Bu amaçla Muğla Ticaret Borsası Kurucu Başkanı Hayati Nizamoğlu’nu aradık. Kaygılarımızı ve beklentilerimizi kendisine ilettik. Sayın Nizamoğlu borsanın işlevi konusunda bizi bilgilendirdi. Borsaların alıcı ve satıcıyı bir araya getirmesi gerektiğini ve işlemlerin günlük olarak yapılabileceğini ifade etti. Mevcut yönetimin iyi niyetle çaba gösterdiğini ancak bundan önce Muğla’nın borsa kurulumuna ilişkin genel kabülünün gerekli olduğuna dikkat çekti. Nizamoğlu meseleyi oldukça net özetledi. Ayrıca bir gazeteci olarak borsadaki günlük işlem ve tescillere yönelik bilgi edinebileceğimizi de sözlerine ekledi.
Daha sonra MAYBİR Başkanı Ziya Şahin’i aradık. Sayın Şahin’e de kaygılarımızı ve beklentilerimizi anlattık. Şahin, kaygılarımızı haklı buldu, Muğla’da üretilen bütün ürünlerin aslında borsadan geçmesi gerektiğini ifade etti. 2014’te 25 bin ton çam balı ürettiklerini, 1 teneke balın alış fiyatını 220 lira olduğunu belirten Şahin 2015’te ise bir önceki yılın yarısı oranında 11-12 ton çam balı ürettiklerini ancak 1 teneke balın alış fiyatının 200 liradan işlem gördüğünü üzülerek dile getirdi. Bal borsanının kurulmasını bu nedenle isteğine dikkat çeken Ziya Şahin, “Nejat Bey Allahaşkına, kimse Borsa’dan Bursa’dan bahsetmesin” dedi. Sektör temsilcilerinin balda fiyat istikarı konusunda alınan ortak kararlara bile uymadığına dikkat çeken Şahin borsanın daha işlevsel çalışması gerektiğini sözlerine ekledi. Ziya Şahin bu konuda ağzına kadar dert doluydu, sorun gerçekten çok büyüktü…
Peki; Bölge, ülke ve dünya borsalarına entegre olmuş, kendi üretim değerlerinin fiyatını günlük olarak kendisi belirleyen, il genelinde günlük tüm ticari işlemleri bünyesinde toplayan, alıcı ile satıcıyı bir araya getiren, reyonlarını çoğaltan, reyonlarını aranır duruma getiren Muğlalı üreticilerin ve işletmelerin tamamına hizmet eden daha aktif ve daha dinamik bir borsaya sahip olmak mümkün mü?
Bize göre mümkün.
Bu konu tartışılmalı.
Bu konu üstelik her zeminde tartışılmalı.